Oslo Jazzfestival 2022: Du har konsertar, og så har du konsertopplevingar

På mandag går eg innom Herr Nilsen for å sjå gitarist Ola Erlien, som spelte i Stian Carstensens orkester dagen før.

Og herlighet – fjorårets jazztalentprisvinnar viste med sin kvartett at han har noko stort på gong. Det er ståka fullt på Herr Nilsen, lokalet bular bokstavelig talt (eg stod med ein fot på dørkarmen). Det er ei oppleving av at her er det ein sensasjon på gong.

Høgdepunktet er Gard Kronborg sine bass-soloar. Med sin heilt spesielle akustiske bassgitar med kontrabass-strengar, spelar tjueåringen fletta av dei fleste andre med ei lang karriere bak seg.

Men eg måtte springe vidare.

For pianistar er årets program ein gåvepakke, og Craig Taborn opna med solokonsert på Victoria mandag. Gjennom sine tekniske ostinat og inn og ut av meir eller mindre abstrakte klangrom leverer han – kva skal ein seie – som forventa. Craig Taborn er ein fantastisk pianist som har gitt enormt gode musikkopplevingar på plate.

Men det var liksom noko som mangla. Eg opplevde det heile som litt teknisk og sjellaust denne gongen. Eg stussa – er det eg som ikkje klarer å komme inn i det? Svaret vart tydeleg for meg under Jason Moran sitt solosett på onsdag – du tvilar ikkje når du opplever stor musikk.

Oslo jazzensemble hadde invitert komponist Maria Schneider med seg til Oslojazz med verket Data Lords på tirsdagen. Schneider dirigerte bandet denne kvelden, medan Jørn Øyen sat bak pianoet. Ho har engasjert seg i teknologigigantane si makt og korleis internett har endra verda, og har ein tydeleg politisk bodskap.

STORBANDTRADISJONEN: Maria Schneider styrte dynamikken i jazzensemblet med stødig hand. (Foto: Anna Rogneby/Oslo Jazzfestival)

Dei fleste av Schneider sine komposisjonar er djupt planta i storbandtradisjonen, og eg tek meg i å sakne eit brot med den innimellom. I tillegg opplever eg at ho gjennom å med stødig hand styre dynamikken i ensemblet, forflatar uttrykket som kvar enkelt av desse musikarane har.

Det er eit uttrykk, men det går an å utnytte dei unike stemmene i større grad, slik for eksempel Ole Morten Vågan eller Eirik Hegdal gjer i sine arrangement for Trondheim Jazzorkester. For Oslo jazzensemble har ei enorm sterk besetning denne gongen, og heldigvis tek Schneider fram solistar ein etter ein per låt – og her får dei vere frie.

Høgdepunktet er Tina Lægreid Olsen på barytonsaksofon under Sputnik. Ensemblet spelar cinematiske klangar med klare referanser til science fiction-filmmusikkhistorien, og Lægreid Olsen flyt rundt i det musikalske verdsrommet med eit djupt menneskeleg spel. Det er skittent og kjenslefullt, og heile vegen intenst og med ei tydeleg retning.

FILMATISK MUSIKK: Maria Schneider og Oslo jazzensemble med ei sterk besetning og cinematiske klangar. (Foto: Anna Rogneby/Oslo Jazzfestival)

Så til årets store oppleving. Monumentalsalen på Munch, midt mellom Munchs enorme måleri Solen og Forskerne. Der skulle vi møte, ansikt til ansikt, Jason Moran. Det var ikkje eit publikum og ei scene, ikkje nokon høgttalar mellom oss. Det var frå starten noko heilt anna enn “berre ein konsert”.

Pianisten, komponisten og multikunstnaren Jason Moran er ikkje framand for kunstmuseum. Han har hatt forskjellige utstillingar på museum i USA, der han har vore spesielt interessert i kva fysiske spor konsertar etterlet seg. Moran nemner då Charles Mingus slo kontrabassen i golvet i Universitetets Aula, også den gongen framfor Munchs utsmykking.

Moran er oppteken av augeblikket vi er ein del av, og som ein del av historien.

Moran sitt pianospel er sterkt påvirka av hip hop, klassisk og jazzhistorien. Han tolkar på mange vis det eksisterande gjennom sitt spel.

Under dei mest klangutforskande delane av konserten havna eg i ein tilstand mellom søvn og vaken, ein rus. Moran tok oss med langt inn i dei djupaste tonane i flygelet, og vi vart slukt av ein kvit støy som Moran klarte å mane fram i tangentane. Ut av mørkeret kom vi inn i hans komposisjon Follow the Light. Som han sa etterpå: “It’s right behind you” – og peika på Munchs Solen.

FOLLOW THE LIGHT: Konserten med Jason Moran var ei oppleving – ikkje berre ein konsert, skriv Ballades utsendte. (Foto: Matija Puzar/Oslo Jazzfestival)

Ein time og førti minutt fauk av garde som eit sekund. Eg vart satt ut kvar gong applausen kom mellom låtane og “vekte” meg. Eg stokka ord då eg snakka med folk etter konserten.

Moran var intenst tilstades, og det smitta over på oss. Det merka vi allereie under samtalen med Rob Young på førehand. Avslappa og reflektert – for ein fin fyr. Frå første til siste tone er vi heilt inne i musikken, og Moran meiner musikken med heile seg.

Men dette er ikkje berre Jason Moran si forteneste. Nokon har tenkt tanken – Jason Moran solo i monumentalsalen, klokka ti på kvelden. Publikum sit rundt det akustiske flygelet, tett inn på. Det blir ei oppleving, ikkje berre ein konsert.

Eg kjem til å varme meg på minnet om timane i monumentalsalen med Moran gjennom mange vintrar.