Da vi opna hjertedøra

La meg ta deg til starten av 1990-talet. Anten har du, som meg, opplevd desse åra sjølv, eller så er dei ein slags mytologi – tida rett før verda vart så annleis. Tida før muslimsk terror og verdikonservativ backlash, før nettet og dei sosiale media, før billege flyreiser og passfridom. Før realitykjendisar, bloggarar og youtubestjerner. Verda var ei anna da.

På nettet følgjer eg i dag ei mengd unge folk, mange kunststudentar, skatarar, musikarar, grafiske designarar som er fødde gjennom nittitalet. Min eigen generasjon har vorte etablert, vaksen og stusseleg, så eg likar å leita i bileta og tekstane til dei som er unge no, for hos desse ser eg ting som er nye og uventa. Men paradokset er at hos mange unge er det litt som å sjå inn i eit forvridd speil der mi eiga fortid kjem til syne. For dei som fødde mot slutten av nittitalet elskar dette tiåret da dei sjølv knapt var komme til. Instagram er ein graut av tracksuits, sneakers, caps og nittitalskitsch.

Ungdomane kastar kring seg symbol og artefaktar som vi som var unge på nittitalet elska eller forakta – og brukar dei om kvarandre. Det som ein gong var nøye inndela distinksjonar mellom bra og dårleg, som kosta oss blod for å lære og oppretthalde, blir friskt trampa over og miksa saman. Nittitalet var så fritt, gjer dei unge inntrykk av. Tiåret da alt var lov. Her er grunge, hiphop, britpop og Helene og gutta. Sykkelsolbriller blanda med genserar med logoar. Dr. Martens og platåsko. Slengbukser med broderi og kvite tennissokkar, mamma-jeans og rave-klede. Om kvarandre. Dei unge skjemst ikkje over å tråkke feil i distinksjonane.

Tiåret der alt var lov?
Det slår meg at unge no brukar nittitalet litt slik vi nytta syttitalet. Grunge var jo eigentleg klesstilen til Neil Young para med amerikansk punk. Eurodance var disko laga på nytt med MIDI-prosessorar. Dei hippe gjekk i nye versjonar av platåsko og slengbukser. Nittitalet var tilbakeskodinga sitt tiår meir enn noko anna. Folk høyrde på gamal, like mykje som ny musikk. Og dei nye banda var som ein oppgulpa hårball der håret var gamal musikk. Britpop viste til 1960-tallets svingande London, der Blur prøvde å vere Kinks og Oasis prøvde å vere Beatles.

Nittitalet ga oss sjølvsagt òg ein masse nytt. Ravekulturen til dømes, der DJ-ar smelta saman Detroit-techno med Chicago-house, europeisk trancemusikk og britisk Madchesterstil. Hiphopen utvikla mange av stilgrepa som framleis er i bruk. Vi fekk ei mengd lydprogram til datamaskinar som gjorde at folk flest kunne lage musikken sin sjølv. Og internett sjølvsagt. Men desse tinga var faktisk heller smale subkulturar på landsbasis i det verkelige nittitalet. Geeks og einstøingar dreiv med dette. Store delar av folka i Noreg var opptatt med heilt andre ting. Som ikkje er like kult å appropriere i dag.

Vener av meg som ikkje hugsar verda utan internett omtalar med glød i blikket eit tiår før alvoret tok oss. Då ein kunne vere ironisk, spøke med alt, tiåret for den nye humoren ned naken kuk, blasfemi, utydeleg dobbeltkommunikasjon og mediekritikk. Bård og Harald. NRK 2. Kristopher Schau. Atle Antonsen. Tiåret da alt var lov. For slik ser det ut i ettertid. I røyndomen var nittitalet i Noreg eit nervøst tiår da kulturelle distinksjonar mellom høg og låg kultur, og god og dårleg smak, var sjølve motoren i dei offentlege ordskifta. Tråkka ein feil var prisen latterleggjering.

Banalnasjonalistisk grupperunkefest
For Noreg var ikkje så sprekt og utan fordommar på nittitalet. I ei verd der murar hadde falle, og dei fleste var einige om at vi levde i ei tid utan store konfliktar, så enda vi opp med ein slags banalnasjonalistisk grupperunkefest her i landet. I 1994 var Noreg med i fotball-VM, vi hadde eit vellykka OL på Lillehammer, og folket takka sjølvsagt nei til EU. Tidsanden var nasjonalt innstilt. Det var typisk norsk å vere god, som Gro Harlem Brundtland sa i 1992.

Det var ikkje Bård og Harald som var sjølve humorserien på nittitalet. Det var «Mot i brøstet», ein situasjonskomedie som stal djupt frå norsk revytradisjon. Ein serie der tre menn i ulik alder, med ulike interesser og ulik grad av intellekt budde saman. Og dei var ikkje knarkarar eller homsar i eit polyamorøst trekantforhold. Ikkje budde dei saman fordi dei måtte heller. Dette var tida da bustad i Oslo var så billeg etter at prisene rasa mot slutten av åttitalet, nøklar til bustader fekk ein kasta etter seg. Likevel budde tre karar saman i serien, for at vi skulle ha noko å le av. Og folk lo. Og lo.

Program som ”Mot i brøstet” samla store delar av folket i ein humor som gjekk på stereotype haldningar og konfliktar i eit samtidig norsk samfunn. Sputnik kom for alvor inn i folkesjela i desse åra her. Det nasjonale gjennombrotet kom med eit innslag i Norge Rundt i romjula 1989.

Eg kjem tilbake til denne romjulkvelden litt seinare i teksten. Men kven var no denne Sputnik? Kor kom han frå?

Men kven var no denne Sputnik? Kor kom han frå?

Stein og grus og masse
Knut T Storbukås (fødd 1943) var ein lastebilsjåfør frå Telemark. Dette var eit yrke han hadde gjennom musikarkarrieren, og ikkje slutta med før kroppen sa stopp. Da var han pensjonist uansett. Heile vegen, alle åra kjørde han stein og grus og masse i opp til tolv timar om dagen. Og i helgene sette han seg bak rattet att, for å køyre til spelingar. I timetal var Knut meir lastebilsjåfør enn musikar. Han øvde lite og spelte mykje.

Knut budde, og bur framleis, i den vesle bygda Bostrak ved Drangedal. Bygda er så prega av lite gjennomtrekk og så stor innavl at han er ein av minst tre Knut Storbukås-er i bygda. Så han la til ein T i midten, slik at posten til firmaet skulle komme fram. Sputnik fekk han alt i ungdommen da han var bod på sykkel, moped og i bil. Han køyrde som ein rakett, ein sputnik.

Fyrste kassetten spelte han inn i 1986, den heitte Sputnik 1. Kassetten er tolv låtar spela rett inn i miksaren, utan pålegg av lydar eller sensur. Knut fekk ikkje av seg boblejakka ein gong på dei tre timane det tok å spele inn musikken.

Etter nokre månader, da kassetten hadde seld 10 000 eksemplar blei Knut putta i studio att. Det kom ein serie kassettar på selskapet Busk, før karrieren gjekk dårligare frå 1996. Som liveartist har han aldri slutta. Han har seld over ein million kassettar og mange hundre tusen CD-ar. I dag har han drygt 15 000 lyttarar kvar månad på Spotify.

Sputnik som nasjonal mytologi
Mannen bak fenomenet Sputnik var plateselskapsmannen Terje Welle Busk, ein langhåra gamal hippie med sansen for americanamusikk og lokalkultur. Han fekk tips om Sputnik frå nabokona til Knut, ho var i åttiåra og snakka varmt om naboen som spelte i skjul i garasjen heime. Busk signerte Sputnik og resten er historie. Varemerket Sputnik vart til, rundt ei rekkje mytologiar spunne rundt artisten sjølv.

Sputnik gjekk rett inn i norsk nasjonal mytologi. Sputnik kom frå ei lita bygd, noko eit mindretal av nordmenn gjorde da Norge Rundt laga reportasjen i romjula 1989. Men i 1989 var det framleis slik at folk flest gjerne hadde vakse opp i ei lita bygd, eller hadde foreldre som hadde gjort det. Defaultsettinga for å vere norsk var å leve i bygda. Ein var ikkje stolt over å bu i byen. Byar var ei slags samlekasse for folk som eigentleg kom frå ei bygd. Fyrst mot midten av 1990-talet vart ordet ’urban’ vanleg i norsk daglegtale, og byen vart ei eining med meining. I 1989 var det framleis dei nasjonale mytane om bygda som gjaldt.

Sputnik var i tillegg ein self made man, med eige firma. Han har sjølv sagt at han neppe har meir enn tre år skule. Han hadde nemlig sju år folkeskule, men der satt han stort sett på dass og røykte. Røykte gjorde han framleis i karrieren sin, han starta då han var seks, bestemora fekk han i gang med vanen. Han køyrde ein eldre lastebil, var gift med dama han fann då han var ung, og han snakka dialekt. Han var sjølve folkesjela.

Etter at han vart kommersielt vellykka og kjend starta han å selje truser med logo på til fansen. Han laga museum over seg sjølv, i hagen. Han hadde ein bandbil med hengar forma som rakett. Bandet gjorde ein PR-jippo på den raude plass i Moskva, eit skamlaust prosjekt som fekk PR-bransjen til å raudne.

Og Knut nekta å gje opp brødjobben som lastebilsjåfør. Han forklara det med at musikkstilar kom og gjekk, men masse og jord var det alltid bruk for. Sputnik var jordnær på meir enn ein måte.

Jordnær, men ingen rootsartist
På sett og vis passa han inn i tida. Som jordnær. Dette var i tida for ein musikalsk motbydeleg sjanger som dei den gongen kalla ”roots”. Ein skulle gå tilbake til røtene, etter eit tiår med synthar, hårgelé og lett pop.

Artistar som berre nokre år tidligare song på norsk hadde skifta til engelsk med amerikansk tonefall og Texas-r-ar. Det var boots og lær – beltespenner og country, Tex-Mex og kaktusar, støvete highwayar og akustiske instrument. Hockeysveisen var plutseleg dekka av ein svart cowboyhatt. Og fargen var viktig. I roots protesterte ein nemlig mot Nashville-countryens kvite hattar. Nashville stod for den kommersielle countryen, mens roots var det ekte.

Dei åra som hiphopen, technoen og raven var på sitt mest spanande i internasjonal undergrunn var norske musikkjournalistar opptekne av roots. I dag opplevast det rart, men dei vart oppfatta som grei vare, desse rootsartistane. Ta til dømes Steinar Albrigtsen, mannen som fekk i gang kjønnssaftene på eit par generasjonar norske kvinner. Det var så ekte å fint å høyre han med Hammond B3, munnspel og tolvstrengar.

Jørn Hoel gjekk fra ”Elsk mæ sakte” til ”Lost in the tango”. Frå synthriff og klangbearbeida elgitar til akustiske instrument og ein sørleg americana-mytologi.

For ikkje å snakke om Jonas Fjeld, som med rust i røysten fant seg sjølv som middelaldrande rootsstjerne.

Dette var altså musikken dei middelaldrande menn i norsk musikkpresse elska på slutten av 1980-talet. Det skulle vere ekte no. Og meir ekte enn norske popartistar frå distrikta som syng country på amerikansk finst vel neppe.

Det lågaste låge
Det er i ettertid interessant å sjå kor mykje Sputnik hadde felles med sine meir aksepterte kollegaer i denne tida. Inspirasjon frå country. Tilbake til røtene. Ulempa var berre måten Sputnik gjorde dette på. Musikken henta han frå bedehus, gammaldans, danseband, skillingsviser og Nashville-country. Dette var å samle omtrent alt av den lågaste lågkultur innan musikk i 1989. Tenk deg Staysmans dansebandprosjekt, berre ti gonger høgna harry-stil.

Med seg på scena hadde Sputnik eit band som kledde seg som ein miks mellom svensk danseband, amerikansk country og bartilsette. Cowboyhatt. Country. Bandet var ein slags forvridd versjon av Vikingarna, som på denne tida hadde kasta dei flamboyante scenekleda sine og erstatta dei med vaksne dressar. Estetikken var så i utakt med tida som det gjekk an å få det.

Låtmaterialet var tilbakeskodande. Her er mykje sentimentalitet og kjærleiksproblem, her er Gud og sakn. Tekstar der eg-personen kjenner seg mindreverdig nokon rikare, større eller betre enn seg sjølv. Gamle gode kristne verdiar var blanda med songar om synd og moro.

I ein alder da søppeldyngene vart fylt opp av gamle synthar, kasta dit av popartistar som no var ”ekte og ærlege” i cowboyhatt, brukte Sputnik rytmespor frå ein svært billeg elektrisk rytmemaskin. Instrumentet var i plast og vart kalla den elektroniske skinka.

Opptaka på dei fyrste seks kassettane er rå. Den vesle økta det tok å spele inn den fyrste, sette standarden for dei andre tidlege kassettane.

Sputnik kunne sjølvsagt ikkje spele musikk som dette og bli populær utan straff og sanksjon. Timevis med analysar vart gjort blant besserwisserar og kulturelite om korleis denne mannen kunne bli populær. Reportasjar vart gjort der ein diskuterte dette kompliserte fenomenet som det var så populært å hate.

Moralsk panikk
Når eg høyrer den fyrste kassetten på Spotify no så slår det meg kor utruleg basalt det heile er. Trekkspill. Koring. Romklang på stemmen. Rytmen frå plastbrettet.

No, snart tretti år seinare, er det rart å sjå kor opptatt samtida var av denne mannen. Korleis den moralske panikken slo inn, og massemedia sette av sendetid for å diskutere mannen og fenomenet.

Årsaka låg i at Sputnik vart tatt til inntekt for noko større enn seg sjølv. Tabuet Sputnik og problema rundt mannen dukka opp fordi Sputnik framsto som ein forvaltar av alt ein ikkje lenger skulle bevare: Kjernefamilie, kristentru, sentimentalitet, manglande danning og utdanning – og gammaldags showmanship.

Les også: Norske skamfulle gleder

Sputnik hamna på feil side i ein pågåande verdikamp. Der felles møteplass for offentlege samtalar, den såkalla diskursen, rundt 1990 var nasjonal stoltheit, tilbake til røtene, det ekte og ærlege, så var Noreg delt i to. Folk flest likte ”Mot i brøstet” og enkle narrativ om kontinuitet og folkeleg kultur. Rullings og bygda. Opprør mot eliten og Oslo. Kultureliten på si side ville ha ekte og ærlege varer, men dei var importerte frå USA, eller eit europeisk utland syd for her. Ein skulle sjå utover mot verda, vere open for EU, grøne verdiar. Ein skulle ikkje vere bondsk. Ein likte ikkje ”Mot i brøstet”: I Klassekampen vart det etter kvart ein følgjetong der ein gjorde narr av serien.

At Sputnik var arbeidarklassa sin store helt var ikkje formildande sett med elitære auge. Eit viktig unntak var sjøvsagt Kjell Bækkelunds elsk på Sputnik, men ut over klavermeisteren/musikk-kritikaren frå Oslo vest kjem eg ikkje på nokon på den hegemoni-eigande norske venstresida som støtta arbeidarsongaren.

Jo! Stalin-elskarane i ”Tjen Folket” sjølvsagt. Som vil la Sputnik sleppe unna den dagen blodbadet kjem.

To ulike land
I det heile er det vanskelig i dag å tenkje som folk flest gjorde i 1989. Noreg i 1989 og Noreg i dag er to veldig ulike land, riktig nok med om lag same språk og forhistorie. I 1989 var janteloven sterk. Ein skulle ikkje jåle seg til. Folk var sparsommelege. Luksus var ikkje for folk flest. Ein var solidarisk og glad i dugnad, men prisen var at ein ikkje hæla elitar, dei som trudde at dei var noko.

Eg er ingen økonom, men eg vil likevel peika på nokre tal. Snittlønna i 1989 var 178 180 kroner i året. Sjølvsagt var krona meir verdt den gongen. Men legg vi dei 178 180 kronene i løn inn i ein kalkulator som reknar ut kva desse ville vere verdt i form av kjøpekraft i dag, får vi rundt 322 000 kronar. Dette ville altså ha vore snittlønna i dag om vi ikkje hadde hatt ekstrem økonomisk vekst dei siste åra.

I dag er snittlønna i Noreg 519 600. Frå 1991 av har samstundes dei økonomiske skilja økt dramatisk i Noreg. Skattereforma i 1991 endra mentaliteten rundt skattar, kapital og arbeid. Frå no av vart inntekt frå næring og jobb likestilt i trekkprosent. Vi har gradvis fått eit samfunn med store og aukande skilnader mellom fattig og rik.

Samstundes har vi fått ein utdanningsrevolusjon. I dag har om lag ein tredel av det norske folket høgare utdanning. I 1989 var talet om lag ein femtedel, noko som held stand heilt til endringane i systemet med høgare utdanning på midten av 2000-tallet.

I dag samsvarer ikkje utdanning nødvendigvis med lønsnivået. Ein fagutdanna kan til dømes tene betre enn ein høgskuleutdanna person. Utdanninga seier difor heller ikkje nødvendigvis så mykje om forbruksmønster eller smak. Inntekta kan vera høg utan at pengane kjem frå arbeid, somme tener rått på aksjar, eigendom og bitcoins. Ei høg inntekt på papiret kan vere oppeten av stor gjeld. Det er ikkje lenger ein klar og direkte samanheng mellom løn og elite, mellom kultur og pengar.

Med og utan nerve
Det var det derimot i 1989 og når folk med godt lønna jobbar i media dreit ut Sputnik sparka dei nedover i hierarkiet. Sputnik stod for alt det andre. Han representerte dei som ikkje hadde råd til juggelet, som stort sett jobba mykje, tente dårleg. Sputnik har sjølv i mange år knapt har gått i pluss Pengane frå kassettsalet fekk han og bandet seks prosent av. . Det blir det ikkje enorme pengar av, ikkje samanlikna med det store salet.

Les også: Ei hyllest til kassetten

Sputnik var den han var, utan behov for å kle seg ut. Stilen kom innanfrå. Han prøvde ikkje å pynte seg. Han song rett inn. Og det var viktig. For da han i 1996 skifta plateselskap, straffa publikum han. Tittelen ”Gull og grønne skoger” fortalte om ei ny tid, i selskapet ”Talent”. Musikken var meir polert, og salet rasa. Folk ville ikkje ha gull og grøne skogar, dei ville ha lastebillass med grus. Seks år etter var han tilbake hos ”Busk”.

Om ein lyttar til ”Gull og grønne skoger” høyrer ein at vokalen er meir under kontroll no enn før. Du høyrer at det er Sputnik, men òg at han har brukt meir tid i studio. Han har fått av seg boblejakka meir enn ein gong, for å seie det sånn. Og med det var kanskje også nerven borte.

Sårbar mann i lastebil
Det som kjenneteiknar Sputnik i dei fyrste åra, og i perioden etter åra hos ”Talent”, er det sårbare i stemma hans. Stemma som berre nesten haldt pitch. Stemmen som vibrerer og lever seg inn i tekstar dømt som banale av dei betrevitande. Til musikk som var hjelpelaus enkel. For finkulturelle var dissonansen som oppstod mellom den absolutte innlevinga og det lite truverdige i banale tekstar og enkel musikk komisk. Dei peika og lo, og høyrde ikkje det openbare, at her var det ein songar som song med nervane utanpå huda.

Sputnik har slitt med angst heile livet. Han var open om det allereie i det første intervjuet i Norge Rundt, som er lenka til lenger oppe. Den fyrste kassetten har ein tekst som handlar om at folk med psykiske problem blir sett ned på.

Pressa lo av at Sputnik ikkje ein gong rakk å ta av seg jakka i studio da han laga den fyrste kassetten i 1986. Dei forsto ikkje at Knut hadde jobba seg så fort gjennom låtane for å kome seg heim. Til lastebilen. Der han kunne slappa av.

På scenen og i studio var Sputnik i heilspenn. Han ville helst ikkje snakke med publikum. Heime ville han ikkje ta telefonen. I intervju ville han ikkje snakke om seg sjølv. På konsertar ville han ikkje stå framfor dei andre på scena. Etter kvart vart han dårleg i magen før kvar konsert, av angst. Han gjekk på smell etter smell. På det verste gav angsten ein depresjon så tung at han nærast vart suicidal. Ein sårbar mann i lastebil.

Ei klassereise
I romjula 1989 var eg hos bestemor og bestefar. Bestefar jobba som lastebilsjåfør. Han hadde sju år folkeskule. Han røykte som ein skorstein. Han hadde jobba hardt heile livet.

Bestefar Karsten Berntsen var fødd i 1914 på ein husmannsplass i Veldre. Oppveksten hans var i fleire små og fattigslige husmannsstover, etter kvart som husmannskontraktane vart skifta ut. Til slutt fekk far hans kjøpt ut ein husmannsplass med namnet Nøen – altså nauda. Bestefar vart konfirmert saman med Alf Prøysen og kom frå tilsvarande fattigslige kår. Livet til bestefar var prega av ei formidabel klassereise.

Bestefar var lastebilsjåfør frå 1930-talet av. Frå 1948 vart han dyretransportør for Hed-Opp, den lokale avdelinga av Gilde. Han vart ein markant person i dyretransporten, han køyrde dyr over heile Hedmark og delar av Oppland, han køyrde enorme avstandar. Han fekk verv i organisasjonar, vart lastebileigar, han tilsette sjåførar. Han vart ein småbedriftseigar, og tente gode pengar. Det siste året han var i fullt arbeid tente han ein halv million. Lønna var ikkje så viktig som stoltheita han kjende over å betale halvparten av pengane i skatt; han fekk plass nummer ti på lista over dei største skattebetalarane i Ringsaker kommune i 1989.

Pengane bestefar tente gav han materiell velstand. Alt som 45-åring kunne han i 1959 flytte inn i eige hus, fram til da hadde han budd i barndomsheimen, der broren og mora også budde. Frå tilveret i to rom fekk bestefar, bestemor og fem born ein nybygd einebustad nokre hundre meter unna, med innlagt vatn og eit badekar der dei fem ungane fekk bade nokre gonger i månaden, i det same vatnet etter tur. Det var utedass fram til åttitalet, men bestemor hadde vaskemaskin. AEG Turnamat med separat sentrifuge, så ein slapp å tømme ut att vaskevatnet, ein kunne bruke det opp att.

I romjula 1989 planla bestefar pensjoniståra sine. Sommaren etter skulle han overlate firmaet til eldstesonen Kjell. 76 år gammal skulle han endeleg få fri frå lastebilrattet.

Sjå nå, sjå nå!
I det Sputnik kom på skjermen den kvelden seint i desember 1989 reagerte bestefar med å le, klappe seg på låret, og den grove arbeidsnevens pekefinger pekte inn i skjermen mens han sa ”Sjå nå! Sjå nå!” Endelig ein artist som var den visuelle framtoninga av bestefar! Av lastebilsjåføren, han utan skulegang, med sigaretten tent. Som song så full av angst og usikkerheit som ein mann av denne bakgrunnen har – i møte med autoritetar.

Les også: Puddelrockens revansj

Bestefar kjende sjølv på det usikre og kunne føle seg mindreverdig. Om han ikkje vart teken på alvor, vart tatt for gitt eller om folk ikkje ville høyre på han, vart han svart i auga. Lite skule, fattig bakgrunn, låg status i oppveksten sat fast i han som om det et var eit fysisk organ.

Bestemor døydde nokre månader etter, brått av blodpropp i ei lunge. Pensjoniståra vart ikkje slik bestefar hadde trudd. Han gjekk i kjellaren — men så drog han seg oppatt. Bestefar fann trøyst i katter som kom på trappa hans. I fem barn, sju barnebarn. Og i Sputnik. Mor vart med han på konsert. Kusina mi, Rita, vart med i fanklubben til Sputnik saman med bestefar. Onkel Finn kjøpte videokassetten, så bestefar skulle få sjå.

Dette året var eg var tolv, deretter tretten. Eg hadde eit ambivalent forhold til Sputnik. I mine øyre song han falskt og musikken var flau. Eg skamma meg litt over å høyre på han med bestefar. Men sjølv om eg berre var ein unge så skjønte eg noko grunnleggande: Hån, mobbing og diskriminering er eit resultat av strukturelle faktorar kombinert med forakt for svakhet og eit behov for å distansere seg vekk frå det som er lågt på den sosiale stigen.

Eg var tolv eller tretten, eg var sjukelig overvektig. Homo. Funksjonshemma. Eg halta og hadde tjukke briller. Så eg kjende det på eit vis på meg korleis Sputnik måtte ha det da folk lo.

Etterord
For nokre dagar sidan køyrde mor gjennom mitt barndoms Brumunddal. Ho kom til rundkøyringa ved Shell. Inn frå eine sida kom ein diger gammal lastebil, ein snutebil av merket Scania. Mor har jo vakse opp med lastebilar, og særleg dei med snutefasong vekker kjensler i henne. Kjærleiken er såpass stor at da ho vart 58 fekk ho ein tur med ein Peterbilt snutebil i gåve frå familien.

I det blikket hennar var limt på lastebilen fekk ho sjokk nummer to. På taket stod det SPUTNIK med store bokstavar. Ho held på å køyre av vegen. I rein entusiasme.