​​Trondheim Kammermusikkfestival 2022: Kammermusikk i brei stil

Trondheim Kammermusikkfestival 2022: Åpningskonsert 18. september – frankågunnar, 20. september – Neuwirth 22. september

Av Anders Olai Neerland Kruse

Anders Olai Neerland Kruse (Foto: Privat)

I Trondheim Kammermusikkfestival jobbar dei med ein særs brei definisjon av kammermusikk. Festivalen famnar over alt frå ein internasjonal kammermusikkonkurranse, ein stumfilmkonsert, den gedigne oppsetjinga Fargespill og svært mykje anna. Det har etter kvart vorte noko som preger Trondheim sentrum under festivalen med sine karakteristiske oransje klossar.

Eg tok turen til tre konsertar under årets festival, og fekk eit godt innblikk i kor mangfaldig festivalen er. Med eit spenn frå konsertvandring til gjendiktning av Schubert til atonale orkesterverk skal det godt gjerast å ikkje finne seg ein einaste konsert på Kamfest som ikkje fell i smak.

Konsertløypa mi starta naturleg nok med opningskonserten, og ein er jo van med at opninga av festivalar på linje med Trondheim Kammermusikkfestival er ganske storslegne. Orkester, talar, takk til sponsorar og stiv kleskode. Men i år velde Kammermusikkfestivalen å gå ein meir stillfaren veg.

Åpningskonsert 18. september: Vandrekonsert i Kjøpmannsgata Ung Kunst (KUK)
Medverkande: Sidsel Walstad, harpe, Runa Hestad Jenssen, sopran, Gjermund Larsen, fiolin, Bergmund Skaslien, bratsj, Trond Wiger, vokal, Erlend Smalås, kontrabass, JuniorSolistene, Alex Robson, musikalsk leiar
Komponistar: Ingrid Øygard Steinkopf (tingingsverk), Marthe Belsvik Stavrum (lydinstallasjonar)
Kunstnarar: Idun Baltzersen, Øyvind Sørfjordmo, Thomas Falstad, Kjell Erik Killi Olsen, Bella da Silva Buxborn m.fl.

Opninga av festivalen var sett saman av fem små konsertar i kvart sitt rom i lokala til Kjøpmannsgata Ung Kunst (KUK). Konsertvandringsformatet kjennest nytt og spanande, det rykkjer opp i den tradisjonelle barriera mellom publikum og kunstnar når ein som lyttar ikkje lenger berre skal sitje i ein stol og få alt servert på ei scene. Det kjendest mykje meir som ei kurert oppleving når ein følgjer ein guide frå rom til rom og kunstnar til kunstnar.

OPNING AV KAMFEST TRONDHEIM: – Larsen sin kreative tilnærming til orkestrering på fele og bratsj flyt nydeleg saman med Jenssen sin leikande og lune stemme, skriv Anders O.N. Kruse. (Foto: Trondheim Kammermusikkfestival/Ove Wuttudal)

Fyste rom var Bunkersen, eit steilt rom med høgt under taket og inga møblering foruten Thomas Falstad sin slåande melankolske kunst og Gjermund Larsen sin tungsindige bratsj. Larsen har mildt sagt solid legendestatus i folkemusikken, ein status han ikkje gjorde skam på i samspel med sopran Runa Jenssen. Larsen sin kreative tilnærming til orkestrering på fele og bratsj flyt nydeleg saman med Jenssen sin leikande og lune stemme, men det blir med to låter før vi blir sendt vidare, og eg kjenner eg ynskjer meg meir. Ja da, “leave them wanting more” og så vidare, men det får da vere grenser på kor mykje meir ein skal ynskje seg.

Vidare losast vi ned i Kjellarhvelvet, kor vi blir møtt av Inghild Karlsen sine demoniske keramikkhundar – nokre knuste, andre heile – og bratsjist Bergmund Skaslien. Dette var for min del eit absolutt høgdepunkt på vandringa. Ei langsam tonerekkje smyg seg fram gjennom anlegget i eit elektronisk manipulert rom langt større enn kjellaren på KUK.

Musikken gjev perfekt gjenklang til hundane som ligg strødd på golvet. Skaslien sin kompositoriske prosess, basert på looping og effektpedaler, blir åpenbar framfor oss når eit slag på kroppen av bratsjen blir til tunge basstrommeslag i det enorme rommet. Så beveger han seg ut kring menneskje og hundar med konstante spørsmålsfraser frå instrumentet som sakte glir over i ein illsint solo mens fragment av ei no nesten gløymd akkordrekkje frå tidlegare sig inn og ut av lydbiletet. Det kling av postapokalypse, eit urbant landskap no kun fylt av grønske og utblåste vindauge.

DEMONISKE KERAMIKKHUNDAR: Opningsdelen med bratsjist Bergmund Skaslien var eit høgdepunkt for Ballades meldar. – Det kling av postapokalypse, eit urbant landskap no kun fylt av grønske og utblåste vindauge. (Foto: Trondheim Kammermusikkfestival/Ove Wuttudal)

Så vidare til ein minikonsert eg framleis ikkje er heilt sikker på kva eg syns om. Harpist Sidsel Walstad sine evner og meritt kan ingen stille spørsmål ved, men akkurat denne konserten syns eg rett og slett vart litt daff. Omkransa av Thomas Falstad sin mørke kunst møter vi Walstad i paljett og rosa dressjakke, eit brått estetisk kræsj.

Det første av to stykkje er nostalgisk, pent, og ein liten sveip innom eit heiltonelandskap gjev eit friskt harmonisk pust. Men så spenner ho på seg ei el-harpe – i utgangspunktet eit særs interessant instrument, men i det backingsporet byrjer fell det ein stein i magen min. Mogleg eg er sær, men komboen av 90-talls world music og tidleg 2010-tals Ibiza-pop byr meg beint imot.

Så til eit bokstaveleg talt friskt pust – i friluft oppe på taket på bygget møter vi Truls Lorentzen og den lokale hip-hop-legenda Trond Wiger. Saman viser dei kor breidt Kammermusikkfestivalen famnar sjangermessig. Det e Trondhjæm shø, gjentek Wiger om og om igjen i andre låt, ein hyllest til byen og trøndersk dritvêr. Særs effektfullt blir det på ein slik småkald og grå september ettermiddag, omkransa av bygninger like fargelause som himmelen.

Vel nede på bakkeplan avsluttast dagen inne i Bingohallen, KUK sitt hovudrom. Her møtast vi av JuniorSolistene, eit ensemble som har som mål å fostre nye generasjonar proffmusikarar. Eg er mektig imponert over prestasjonane deira – den yngste av musikarane synast å vere snaut over ungdomsskulealder.

Fyst Tormod Tvete Vik sitt “Lament”, eit lidenskapeleg stykkje skrive i etterkant av terrorangrepet på Utøya, så Ingrid Steinkopf sitt “Questions about Society”, fylt av søyler av glas som skyt opp frå dei unge strykarane. Konserten avsluttast med Gjermund Larsen sitt “Trønderbarokk” med Larsen sjølv som solist, og herregud kor det går! Her kjem så blytung feleshred at det er rart bogane ikkje tek fyr der dei fyk over strengane. Og Larsen sjølv spelar som om ein obskur kulturformidlingsgud har plassert han på jorda kun for å spele fele. Ein augneblink Vivaldi, så ei atonal suppe á la Xenakis, så i tverrsnittet mellom folkemusikk og 80-tals gitargudrock. Eit ganske perfekt punktum på ein jamt over svært imponerande opningskonsert.

Mitt neste stopp var frankågunnar på Dokkhuset, kan hende den travlaste scena under Kamfest. Frank Havrøy og Gunnar Flagstads prosjekt kor dei gjentolkar Schubert sin Schwanengesang fekk glitrande omtalar i fjor – duoen høsta mykje ros for sin openhjartige og ærlege tolking av nokre av lied-tradisjonens store bautaer.

frankågunnar, Dokkhuset, 20. september: Schuberts Schwanengesang – slik du aldri har hørt den før
Medverkande: Frank Havrøy, baryton, Gunnar Flagstad, klaver

Eg hadde høge forventningar til endeleg å skulle få høyre dei live, og duoen innfridde på alle måtar. Dynamikken mellom Havrøy og Flagstad var glitrande frå ende til annan, ein augneblink så intenst dramatisk at ein får lyst til å kaste hovudet bakover og skrike av full hals, i neste så morosam at heile publikum sit og ler høgt.

Musikken synes å skulde like mykje til jazz, musikalar, singer-songwriter og ein udefinerbar karibisk folkemusikk som til klassisk. Dei bryt ikkje berre estetisk med den tradisjonelle klassiske musikken, men også i framtoninga deira. Så små grep som at Havrøy knip om mikrofonen og stativet – at han anerkjenner den – og den forknytte, litt samansunkne framtoninga trekk musikken like mykje i retning populærmusikalske sjangrar som tradisjonell klassisk musikk.

Schwanengesang har enorme svingninger i kjensleinnhald. Legendariske “Ständchen” er ein av dei vakraste kjærleikssongane nokon gong, og her opnar songen med Flagstad bøygd over strengane på pianoet. Han stryk over dei og let berre nokre einslege tonar smyge seg ut. Havrøy nesten kviskrar teksta, slik ein elskar kviskrar til ein annan i seine timar, eller slik eit einsamt hjarte syng ut i natta på ferd heim langs mørke gater. Kom, gjer meg lukkeleg, syng Havrøy og flodbølger av melankoli renn ut av klaveret.

Så, lengre ut i konserten, svinger pendelen til andre sida og duoen viser kor lystige og komiske dei kan vere. Før “Abschied” fleiper duoen med noko tvilsam forskning dei angiveleg har utført ved NMH som plasserer Schubert i ein hypotetisk robåt på vei til Karibien. Over havet kjem dei, ein gutteaktig og herlig feminin Havrøy lokker latteren ut av publikummet når han syng “Adé! Adé!” og dansar seg kleint av scena. Under “Die  Fischermädchen” setjast allsongen i gong, og stemninga dreg meg rett tilbake til min heimstads bygdepub – i beste moglege forstand.

Når “Taubenpost” byrjar med det same akkompagnementet som opninga “Liebesbotschaft” er det nesten så eg vert blank i augo. Havrøy og Flagstad har geleida oss gjennom ei reise fylt av den mørkaste angst, djupaste kjærleik og den største glede, og no er vi heime att. Det heile utførast med den største tekniske brillians – ikkje ein einaste sur eller malplassert tone, ikkje ei frase er noko anna enn absolutt perfeksjon, kvar ei kjensle sublimt formidla. Det er ikkje noko anna å seie, eg elskar Frank og Gunnar!

Endestasjonen for løypa mi fann stad i Store Sal i Olavshallen torsdag kveld. Ein orkestral trippelbooking med tre wienske komponistar; ei verdspremiere på festivalkomponist Olga Neuwirth sin dobbelkonsert for perkusjon og cello “According to What”, Schreker sin kammersymfoni og Schönberg sitt “Verklärte Nacht”.

VERDSPREMIERE: Ein orkestral trippelbooking med festivalkomponist Olga Neuwirth sin dobbelkonsert for perkusjon og cello “According to What”, Schreker sin kammersymfoni og Schönberg sitt “Verklärte Nacht”. (Foto: Trondheim Kammermusikkfestival/Kristian Wanvik)

Verdenspremiere på Neuwirths Dobbelkonsert for cello, slag­ verk og orkester, Olavshallen, 22. september. I samarbeid med Trondheim Symfoni­orkester & Opera.
Medverkande: Tanja Tetzlaff, cello, Hans Kristian Kjos Sørensen, slagverk, Trondheim Symfoniorkester, Baldur Brönnimann, dirigent.
Program:
Schreker: Kammersymfoni
Neuwirth: According to What, Dobbelkonsert for cello, slagverk og orkester (verdenspremiere)
Schönberg: Verklärte Nacht

Neuwirth sin konsert er tung, intenst mikrotonal og fylt av konstant rørsle. Det er åleglatt musikk, vanskeleg å få ordentleg tak på. Musikken synast å røre seg i bølgjer, stadige endringer i musikalsk tekstur glir inn i kvarandre, stundom veks dynamikken inn i valdsame akkordar, andre gong fell han ned i dalar, det heile knytt saman av eit trygt handlag med det tematiske materialet. Kombinasjonen mellom den nevrotiske, frenetiske perkusjonsoliststemma og den intense celloen er svært interessant, men eg sit att med eit inntrykk av at stykkjet hadde vore meir fattbart om ein anten tok vekk eitt av solistinstrumenta eller serverte solistane og orkesteret som ulike stykkje.

Prestasjonene til perkusjonist Hans-Kristian Kjos Sørensen og cellist Tanja Tetzlaff er heilt upåklagelege, men det er rett og slett litt for mykje som skjer heile tida. Det er eit godt stykkje og eg likar det, men det er slikt eit myrkre av ei tonetåke at det blir vanskeleg å få det ordentleg under huda.

I det Schreker sin kammersymfoni byrjar er det klart kor mykje meir komfortable Trondheim Symfoniorkester & Opera (TSO) er med tonal musikk. Orkesteret kling brått fyldigare både her og i det seinromantiske “Verklärte Nacht”, sjølv om Schreker-stykkjet heilt ærleg er ganske kjedeleg. Den østerrikske impresjonistens klangar er pene og behagelege, men ein mangel på gjennomgåande tema gjer at eg sit att med inntrykket av at det eigentleg er eit kvarter med musikk som har blitt strukkje ut til ein halvtime. “Verklärte Nacht” framførast vakkert og dramatisk, ein kunne ynskja seg meir lidenskap i fyste halvdel, men han kjem ettertrykkjeleg i andre halvdel.

Eg seier meg nøgd med mi vesle konsertløype. Magien i Kamfest ligg i mangfoldet, dei tre konsertane mine gjekk frå særs lettfattelig til blytung samtidsmusikk, valgt spesielt for å vise at Kamfest famnar over ei vanvittig mengd uttrykk. Om ein kjenner seg ny eller usikker på klassisk musikk eller erfaren og belest kan ein grave seg ned i programmet og dra opp nokre av dei beste konsertopplevingane Trondheim kan tilby. Takk for i år, Kamfest, vi kjem til å sjåast igjen.